Tekst: Hubert Jakoniuk

Jednym z podstawowych szkodników drzewostanów sosnowych podlegających obowiązkowej, corocznej kontroli jest brudnica mniszka Lymantria monacha (L.).  Pierwszą czynnością przy monitoringu szkodnika jest wywieszenie w drugiej połowie czerwca pułapek feromonowych typu IBL- 1 ,,abażur” z odpowiednim atraktantem. Czynność ta ma na celu określenie kulminacji rójki i momentu przystąpienia do transektu, podczas którego liczy się siedzące na pniu samice. Kulminację rójki określa się na podstawie znaczącego spadku liczby odławianych samców do pułapek feromonowych. We wszystkich nadleśnictwach na terenie działania ZOL w Łopuchówku (RDLP w Poznaniu oraz RDLP w Zielonej Górze), w 2020 r. do prowadzenia odłowów samców brudnicy mniszki stosowany był feromon LYMOWIT, którego producentem jest austriacka firma WITASEK. Z uwagi na wątpliwości co do jego skuteczności, w niektórych jednostkach po upływie ok. 2 tygodni zastosowano również LYMODOR. Jednocześnie, po zgłoszeniu problemów z działaniem feromonu do firmy WITASEK, polski dystrybutor preparatu wraz z jego producentem postanowili przeprowadzić testy skuteczności feromonu. Zespół Ochrony Lasu w Łopuchówku został poproszony o przeprowadzenie testów w trzech Nadleśnictwach. Badania skuteczności preparatu przeprowadzono na terenie RDLP w Poznaniu (Nadleśnictwo Antonin i Nadleśnictwo Konin) oraz RDLP w Zielonej Górze (Nadleśnictwo Lubsko). Na potrzeby testu, LYMOWIT dostarczony został do nas w 3 wariantach – A, B i C, różniących się zastosowanym w nich rozpuszczalnikiem niezbędnym do uwalniania feromonu. Uzyskane wyniki porównano do polskiego feromonu LYMODOR (ZD CHEMIPAN), który stosowany był w Lasach Państwowych przez wiele lat.

Celem działania feromonu jest wykazanie nagłego spadku odłowionych samców, które bez wątpienia wskazują na kulminację rójki. LYMODOR (kolor czerwony) wykazał się wysoką łownością, a spadek odłowionych motyli na początku sierpnia wskazał na kulminację rójki. Testowane kombinacje LYMOWITU A, B i C wykazały się mniejszą skutecznością odłowów. Jednakże, trudno jest określić ich działanie, gdyż preparaty do testów przekazane zostały już w trakcie kulminacji rójki, a odłowy rozpoczęły się tuż po kulminacji, gdy liczebność odławianych samców zdecydowanie i znacząco ulega zmniejszeniu (duża ilość samic, które „wabią” do siebie samce). Można zauważyć, że na podstawie wyników ze wszystkich nadleśnictw, uzyskanych w pułapkach z preparatem LYMOWIT stosowanych od początku obserwacji (kwestionowana przez Nadleśnictwa skuteczność), nie da się jednoznacznie określić kulminacji rójki, gdyż nie zauważono wyraźnego spadku odławianych samców.